Primaire hyperoxalurie
Primaire hyperoxalurie (PH) is een stofwisselingsziekte waarbij iemand teveel van de stof oxaalzuur in het lichaam heeft. Er komt dan ook meer van die stof in de plas terecht. De oorzaak van PH is een verandering in een gen. Er zijn 3 vormen van PH: type 1 (PH1), type 2 (PH2) en type 3 (PH3).
Er bestaat ook secundaire hyperoxalurie. Dan heeft iemand teveel van de stof oxaalzuur in het lichaam door een andere ziekte. Bijvoorbeeld door een ziekte van de darmen zoals coeliakie of de ziekte van Crohn, of door problemen met de darmen als iemand cystic fibrosis heeft.
Bij sommige mensen met hyperoxalurie is niet bekend om welke vorm het gaat.
De eerste kenmerken van PH zijn vaak nierstenen. Dat kan op verschillende leeftijden beginnen, ook op de kinderleeftijd.
Als nierstenen heel klein zijn hebben veel mensen geen klachten. Als een niersteen groter wordt en vast komt te zitten krijgen mensen daar wel klachten van. Door nierstenen kun je ook bloed in de plas krijgen, de plas heeft dan een roodbruine kleur. Je kunt er ook infecties door krijgen, bijvoorbeeld in de nieren of in de blaas. Jonge kinderen met PH groeien vaak niet goed en worden niet zwaarder.
De stof oxaalzuur kan in de nieren vast komen te zitten aan de stof calcium. Calcium stapelt zich dan op in de nieren en dat kan ervoor zorgen dat de nieren niet goed meer werken. Iemand kan dan nierfalen krijgen. Als iemand met PH nierfalen heeft dan kan de stof oxaalzuur zich snel opstapelen in verschillende delen van het lichaam. Dat heet oxalose. Dan krijgen mensen vooral problemen met het hart, de bloedvaten, de ogen en de botten.
Meestal krijgt iemand de kenmerken en klachten van PH op de kinderleeftijd, maar het kan op elke leeftijd beginnen, ook bij volwassenen.
Wanneer iemand kenmerken van PH krijgt en hoe ernstig ze dan zijn, kan tussen personen heel verschillend zijn. Ook als ze dezelfde verandering in een gen hebben en als ze uit dezelfde familie komen.
Heb je een vraag? erfolijnerfocentrum.nl (subject: Vraag, body: Mail%20ons%20uw%20vraag%3B%20binnen%205%20werkdagen%20ontvangt%20u%20een%20antwoord.%20%0A%0AMijn%20vraag%20is%3A%20%0A) (Mail) ons.
-
Andere namen voor deze ziekte
Oxalose
Systemische oxalose
Primary oxaluria
Primary hyperoxaluria
Oxalosis
PH
Primary oxalosis
Systemic oxalosis
Congenital oxaluria
Peroxisomal alanine-glyoxylate aminotransferase deficiency
D-glycerate dehydrogenase deficiency
Glyceric aciduria
Glycolic aciduria
Hepatic AGT deficiency -
Hoe wordt deze ziekte vastgesteld?
Een arts kan denken aan PH als iemand kenmerken heeft zoals die hierboven staan.
Er kunnen dan verschillende onderzoeken worden gedaan van de plas, lever (leverbiopt) en DNA-onderzoek.
Volgens de richtlijn van ERKNet en OxalEurope is het belangrijk om PH vast te stellen met DNA-onderzoek.
-
Is er behandeling voor deze ziekte?
Er is geen behandeling die primaire hyperoxalurie (PH) kan genezen.
Er zijn wel behandelingen om de schade aan het lichaam minder te maken.
Vooral om zoveel mogelijk schade aan de nieren te voorkomen, is het belangrijk dat iemand zo snel mogelijk een goede behandeling krijgt.Welke behandeling dat is, hangt van verschillende dingen af, zoals van welke verandering in een gen iemand precies heeft.
Iemand met PH1 kan een medicijn krijgen dat ervoor zorgt dat er in de lever minder van de stof oxaalzuur gemaakt wordt.
Iemand met PH moet meestal veel drinken. Ook krijgt die persoon meestal adviezen voor een dieet. Als iemand nierfalen krijgt is soms dialyse nodig. Veel mensen met PH krijgen een levertransplantatie en een niertransplantatie.
Meer informatie kun je lezen op stofwisselingsziekten.nlEr wordt nog onderzoek gedaan naar andere behandelingen voor primaire hyperoxalurie.
-
Hoe vaak komt het voor?
Hoe vaak de verschillende vormen van PH precies voorkomen is niet bekend. Waarschijnlijk komen PH2 en PH3 minder vaak voor dan PH1.
PH3 komt vaker voor bij mensen van Ashkenazi-Joodse afkomst. -
Wat is de oorzaak van deze ziekte?
De oorzaak van primaire hyperoxalurie is een verandering in een gen.
Bij PH type 1 zit de verandering in het AGXT-gen. Dat gen ligt op chromosoom 2, op de lange (q-) arm op positie 37.3 (2q37.3).
Bij PH type 2 zit de verandering in het GRHPR-gen, op chromosoom 9, op de korte (p-) arm op positie 13.2 (9p13.2).
Bij type PH 3 zit de verandering in het HOGA1-gen, op chromosoom 10, op de lange (q-) arm op positie 24.2 (10q24.2).Door die verandering gaat er iets mis in de lever. Dat komt omdat daar een bepaalde stof (enzym) mist. Er komt dan teveel van de stof oxaalzuur in het lichaam. Die stof wordt door de nieren uit het bloed gehaald en komt dan in de plas terecht.
Oxaalzuur beschadigt meestal als eerste de nieren; iemand kan dan nierfalen krijgen. Als iemand met PH nierfalen heeft, dan kan oxaalzuur zich snel opstapelen in veel delen van het lichaam. Dat heet oxalose en is schadelijk. Dat opstapelen gebeurt vooral in het hart, de bloedvaten, de ogen en de botten. -
Is deze ziekte erfelijk?
Ja, primaire hyperoxalurie is erfelijk.
Je kunt PH krijgen als je van allebei je ouders het gen met de verandering erft. Dat heet autosomaal-recessief erfelijk.
De ouders zelf zijn dan drager. Zij hebben meestal geen kenmerken van PH.
-
Kinderwens
Hebben jullie kans op (nog) een kind met primaire hyperoxalurie en willen jullie zwanger worden? Dan heb je misschien verschillende keuzes. Je kunt erover praten met je arts. Die kan je verwijzen naar een erfelijkheidsarts (klinisch geneticus). Het gesprek over de verschillende keuzes kun je voorbereiden.
Of embryoselectie (PGT) in jullie geval mogelijk is, kun je met je arts bespreken.
Heb je als vrouw PH en wil je een kind? Dan is het advies dit voor je zwanger bent met je arts te bespreken. Misschien is het nodig om maatregelen te nemen om je zwangerschap en bevalling zo goed mogelijk te laten verlopen.
-
Meer info voor patiënten
- Primaire hyperoxalurieInformatie van Volwassenen Kinderen en Stofwisselingsziekten. Ook voor lotgenotencontact via de Diagnosegroep Primaire Hyperoxalurie
- Primaire hyperoxalurie (Nieren.nl)Informatie, ook voor lotgenotencontact
- Cyberpoli nieraandoeningenInformatie, filmpjes en je kunt vragen stellen aan een aantal deskundigen. Cyberpoli is bedoeld voor jongeren van 13 tot 26 jaar en voor hun ouders, broers en zussen
- 'Er komen nieuwe therapieën voor hyperoxalurie aan'Interview met kindernefroloog dr. Groothoff
- MedlinePlus GeneticsInformatie in het Engels
- Primary hyperoxaluria type 1 (Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD)Informatie in het Engels, ook over hoe vaak bepaalde kenmerken voorkomen
- Primary hyperoxaluria type 2 (GARD)Informatie in het Engels
- Primary hyperoxaluria type 3 (GARD)Informatie in het Engels
-
Meer info voor artsen
- Primaire hyperoxalurie (Orphanet)
- OMIMFenotypische serie
- Primary hyperoxaluria type 1 (GeneReviews)
- Primary hyperoxaluria type 2 (GeneReviews)
- Primary hyperoxaluria type 3 (GeneReviews)
- Primary hyperoxaluriaInformatie van het ERKNet (European Rare Kidney Disease Reference Network)
- Clinical practice recommendations for primary hyperoxaluria: an expert consensus statement from ERKNet and OxalEuropeRichtlijn uit 2023
- Genetic assessment in primary hyperoxaluria: why it mattersMandrile, G., Beck, B., Acquaviva, C. et al. Pediatr Nephrol 38, 625–634 (2023)
-
Expertisecentra
-
- Amsterdam UMC Expertisecentrum voor Zeldzame Pediatrische Aandoeningen van Nieren en Urinewegen
- Polikliniek Kindernefrologie
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 8000
- Orpha.net Expertlink
-
- Radboudumc Expertisecentrum voor Zeldzame Nierziekten
- Afdeling Kindernefrologie
- Geert Grooteplein-Zuid 10
- 6525 GA NIJMEGEN
- +31 (0)24 361 4415
- secretariaat.vkkg@radboudumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- UMC Utrecht Expertisecentrum voor Erfelijke en Aangeboren Nier- en Urinewegaandoeningen
- Polikliniek Genetica
- Heidelberglaan 100
- 3584 CX UTRECHT
- +31 (0)88 755 3800
- erfadv@umcutrecht.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Centrum voor Lysosomale en Metabole Ziekten
- Centrum voor Lysosomale en Metabole Ziekten
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 704 4840
- metaboolcentrum@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Amsterdam UMC Expertisecentrum voor Erfelijke Metabole Ziekten
- Amsterdam UMC
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 9111
- ecza@amsterdamumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
-
Updatedatum
8 mei 2024