ATR-x syndroom
Iemand met het ATR-x syndroom heeft meestal een vorm van erfelijke bloedarmoede, een bijzonder uiterlijk, een achterstand in de ontwikkeling en een verstandelijke beperking. Dit syndroom komt bijna alleen voor bij jongens en mannen. De oorzaak is een fout in een gen.
Als jong kind heeft iemand met dit syndroom vaak slappe spieren. Ze kunnen als baby moeite hebben met drinken. Ze hebben een achterstand in het leren zitten, kruipen en lopen. Een deel leert niet los lopen. Later kunnen de spieren in armen en benen juist stijf worden.
De meesten hebben problemen met de maag en darmen. Bijvoorbeeld spugen, reflux, of verstopping.
Mensen met dit syndroom lijken meer op elkaar dan op hun familie. Ze hebben vaak een kleine lengte, een klein hoofd, ogen die ver uit elkaar staan, een platte neusbrug en een kleine wipneus. Hun mond kan een beetje open staan, de lippen kunnen een bijzondere vorm hebben, en de tanden kunnen verder uit elkaar staan. Ook hun oren kunnen een andere vorm hebben. Meestal hebben ze problemen met horen en zien.
Kinderen hebben een achterstand in het leren praten. De meesten leren enkele woorden zeggen. Meestal hebben ze een ernstige verstandelijke beperking en bijna altijd zijn er problemen met leren. Vaak heeft iemand epilepsie en sommigen hebben een autismespectrumstoornis.
Veel jongens en mannen hebben afwijkingen van de geslachtsdelen, zoals hypospadie en niet ingedaalde zaadballen. Soms hebben de geslachtsdelen zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken.
Bij ATR-x syndroom komt vaak een vorm van erfelijke bloedarmoede voor: alfa-thalassemie. Maar vaak heeft iemand daar geen klachten van.
Iemand met ATR-x syndroom kan ook kenmerken hebben die hier niet genoemd worden. Welke kenmerken iemand heeft en hoe ernstig die zijn verschilt tussen personen.
Heb je een vraag? erfolijnerfocentrum.nl (subject: Vraag, body: Mail%20ons%20uw%20vraag%3B%20binnen%205%20werkdagen%20ontvangt%20u%20een%20antwoord.%20%0A%0AMijn%20vraag%20is%3A%20%0A) (Mail) ons.
-
Andere namen voor deze ziekte
X-gebonden alfa-thalassemie - intellectuele achterstand-syndroom
ATRX syndrome
Alpha-thalassemia X-linked intellectual disability syndrome
XLMR-hypotonic face syndrome
Mental retardation-hypotonic facies syndrome, X-linked, 1 -
Hoe wordt deze ziekte vastgesteld?
Dokters kunnen denken aan het ATR-x syndroom, als een jongen of man de kenmerken heeft zoals die hier boven staan.
Dan wordt er meestal bloedonderzoek onderzoek gedaan en DNA-onderzoek.
Er kan ook EpiSign onderzoek worden gedaan. Dat gebeurt bijvoorbeeld als er met DNA-onderzoek een VUS wordt gevonden.
Of als iemand kenmerken heeft waarvan niet zeker is of die passen bij ATR-x syndroom. -
Is er behandeling voor deze ziekte?
ATR-X syndroom kan niet genezen.
Iemand met dit syndroom komt bij verschillende artsen en specialisten. Die geven behandelingen voor sommige kenmerken.
Informatie over de behandeling kun je bijvoorbeeld vinden op de website kinderneurologie.eu. -
Hoe vaak komt het voor?
Hoeveel jongens en mannen ATR-x syndroom hebben, is niet precies bekend.
Over de hele wereld zijn er ongeveer 200 jongens/mannen met deze aandoening.
In Nederland zijn dat er ongeveer 25. -
Wat is de oorzaak van deze ziekte?
De oorzaak van deze ziekte is een afwijking in het ATRX-gen. Dit gen ligt op het X-chromosoom, op de lange (q) arm, op plek 21.1 (Xq21.1).
Door afwijkingen in het ATRX-gen kunnen er veranderingen komen in het besturingssysteem van de genen (epigenetica). Sommige andere genen kunnen daardoor hun werk niet meer doen. En daardoor krijgt iemand waarschijnlijk de kenmerken van dit syndroom.
Als door afwijkingen in het ATRX-gen het HBA1- of HBA2-gen hun werk niet meer kunnen doen, dan is dat de oorzaak van alfa-thalassemie.
-
Is deze ziekte erfelijk?
Ja, ATR-x syndroom is erfelijk.
De manier van overerven is X-gebonden. Vrouwen met een afwijking in het ATRX-gen hebben zelf meestal geen kenmerken van het syndroom. Zij kunnen het X-chromosoom met de afwijking doorgeven aan hun zoons en aan hun dochters.
Hun zonen kunnen dan het ATR-x syndroom krijgen. Hun dochters zijn dan drager, net als hun moeder.
Maar het kan ook zijn dat de afwijking in het gen bij de jongen zelf ontstaan is. Dat heet een nieuwe afwijking. Zijn moeder heeft de afwijking in het gen dan niet. -
Kinderwens
Heb je kans op (nog) een kind met het ATR-x syndroom? Dan heb je misschien verschillende keuzes. Je kunt erover praten met je arts. Die kan je verwijzen naar een erfelijkheidsarts (klinisch geneticus). Het gesprek over de verschillende keuzes kun je voorbereiden.
Wil je misschien embryoselectie (PGT) laten doen? Dan kun je dat met een gynaecoloog of klinisch geneticus bespreken. Deze arts kan je verwijzen naar PGT Nederland. De artsen van PGT Nederland kunnen je vertellen of PGT voor jullie mogelijk is.
-
Meer info voor patiƫnten
- Stichting ATR-x Syndroom NederlandVoor informatie en lotgenotencontact
- Kinderneurologie.euInformatie geschreven door een kinderneuroloog
- ATR-x syndroom: informatie voor familiesMet de verhalen over een aantal jongens met dit syndroom. Uit 2015
- ATRX-gerelateerd syndroomInformatie van Simons searchlight. Beschikbaar in het Nederlands en 6 andere talen
- Film over het ATR-x syndroom en de StichtingNederlands gesproken, Engels ondertiteld. Uit 2013
- Ikhebdat.nlInformatie speciaal voor kinderen
- Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD)Informatie in het Engels met een overzicht van hoe vaak bepaalde kenmerken voorkomen
- MedlinePlus GeneticsInformatie in het Engels
- National Organization for Rare Disorders (NORD)Informatie in het Engels, met verwijzingen naar medische artikelen
-
Meer info voor artsen
- ATR-x syndroom: informatie voor mediciBrochure uit 2015
- Orphanet
- GeneReviews
- OMIM
-
Expertisecentra
- We hebben geen expertisecentra gevonden die zich specifiek op de aandoening die jij zocht richten. De hieronder gevonden expertisecentra richten zich op groepen van relevante aandoeningen, of op kenmerken die bij de aandoening kunnen horen.We hebben ze gesorteerd op relevantie.
-
- Sikkelcel- en Thalassemie Centrum
- Erasmus MC - Erasmus Medisch Centrum
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 704 0704
- info@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-HagaZiekenhuis Expertisecentrum voor Zeldzame Hemoglobinopathie
- LUMC - Leids Universitair Medisch Centrum
- Albinusdreef 2
- 2333 ZA LEIDEN
- +31 (0)71 526 9111
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-HagaZiekenhuis Expertisecentrum voor Zeldzame Hemoglobinopathie
- HagaZiekenhuis
- Els Borst-Eilersplein 275
- 2545 AA DEN HAAG
- +31 (0)70 210 0000
- Orpha.net Expertlink
-
- AECO - Amsterdam UMC Expertisecentrum Ontwikkelingsstoornissen
- Kinderpolikliniek Klinische Genetica
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 8000
- Orpha.net Expertlink
-
- ENCORE - Expertisecentrum Erfelijke Neuro-Cognitieve Ontwikkelingsstoornissen Rotterdam, Erasmus MC
- Afdeling Algemene Kindergeneeskunde
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 703 6146
- secretariaatalkg@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Expertisecentrum voor DSD
- Polikliniek Kinderendocrinologie
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 703 6643
- bo.sophia@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Amsterdam UMC Expertisecentrum voor Zeldzame Endocriene Aandoeningen
- Amsterdam UMC
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 9111
- ecza@amsterdamumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Radboudumc Expertisecentrum voor Aangeboren Ontwikkelingsstoornissen
- Sectie Klinische Genetica
- Geert Grooteplein-Zuid 10
- 6525 GA NIJMEGEN
- +31 (0)24 361 3946
- erfelijkheid@radboudumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-Juliana Kinderziekenhuis-Reinier de Graaf Gasthuis Expertisecentrum voor Zeldzame Aangeboren Afwijkingen en Verstandelijke Beperking
- LUMC - Leids Universitair Medisch Centrum
- Albinusdreef 2
- 2333 ZA LEIDEN
- +31 (0)71 526 9111
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-Juliana Kinderziekenhuis-Reinier de Graaf Gasthuis Expertisecentrum voor Zeldzame Aangeboren Afwijkingen en Verstandelijke Beperking
- Juliana Kinderziekenhuis
- Els Borst-Eilersplein 275
- 2545 AA DEN HAAG
- +31 (0)70 210 0000
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-Juliana Kinderziekenhuis-Reinier de Graaf Gasthuis Expertisecentrum voor Zeldzame Aangeboren Afwijkingen en Verstandelijke Beperking
- Reinier de Graaf Gasthuis
- Reinier de Graafweg 5
- 2625 AD DELFT
- +31 (0)15 260 3060
- Orpha.net Expertlink
-
- Amsterdam UMC Expertisecentrum voor Zeldzame Bloedstollingsstoornissen en Rode Bloedcel Afwijkingen
- Amsterdam UMC
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 9111
- ecza@amsterdamumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Van Creveldkliniek - UMC Utrecht Expertisecentrum voor Benigne Hematologie, Trombose en Hemostase
- Van Creveldkliniek
- Heidelberglaan 100
- 3584 CX UTRECHT
- +31 (0)88 755 8450
- vck-secretariaat@umcutrecht.nl
- Orpha.net Expertlink
-
Meer info voor patiƫnten
12 maart 2025