Bèta thalassemie
Bèta-thalassemie is een ziekte van een stof die in de rode bloedcellen zit. Die stof, hemoglobine, zorgt ervoor dat cellen in het lichaam genoeg zuurstof krijgen en de afvalstof koolstofdioxide weer kwijt kunnen raken. Ook zorgt die stof ervoor dat het bloed een rode kleur krijgt. Bèta-thalassemie is een vorm van erfelijke bloedarmoede.
Oorzaken van deze ziekte zijn veranderingen in genen. Er zijn verschillende vormen van bèta-thalassemie.
Iemand met bèta-thalassemie kan verschillende kenmerken hebben van bloedarmoede.
Baby’s vanaf ongeveer 4 maanden met de meest ernstige vorm van bèta-thalassemie (bèta-thalassemie major) hebben ook last van:
- Bleek zien en een gele huid en/of geel oogwit
- Benauwd zijn
- Slecht groeien
Jonge kinderen met bèta-thalassemie major hebben vaak ook :
- Afwijkingen aan de botten, waardoor de vorm van het hoofd en het gezicht anders kan zijn dan normaal
- Een grote lever en milt, waardoor de buik bol is
Oudere kinderen en volwassen met bèta-thalassemie hebben een grote kans om last te krijgen van de gevolgen van ijzerstapeling in het lichaam.
Er zijn ook vormen van bèta-thalassemie waarbij iemand weinig kenmerken en klachten heeft.
Heb je een vraag? erfolijnerfocentrum.nl (subject: Vraag, body: Mail%20ons%20uw%20vraag%3B%20binnen%205%20werkdagen%20ontvangt%20u%20een%20antwoord.%20%0A%0AMijn%20vraag%20is%3A%20%0A) (Mail) ons.
-
Andere namen voor deze ziekte
β thalassemia major
β thalassemia intermedia
Cooley's Anemia -
Hoe wordt deze ziekte vastgesteld?
In Nederland krijgen bijna alle pasgeboren baby's de hielprik. Met de hielprik kan ontdekt worden dat de baby bèta-thalassemie major heeft. Soms wordt ontdekt dat de baby een andere vorm van bèta-thalassemie heeft; bèta-thalassemie intermedia.
Bèta-thalassemie kan ook later ontdekt worden als iemand kenmerken heeft zoals die hierboven staan. Dan wordt er bloedonderzoek gedaan. Er kan ook DNA-onderzoek worden gedaan.
-
Is er behandeling voor deze ziekte?
Bèta-thalassemie kan meestal (nog) niet genezen. Soms kan iemand een stamcel- of beenmergtransplantatie krijgen en daarmee genezen. Ook wordt er onderzoek gedaan naar gentherapie. Maar meestal is dit (nog) niet mogelijk. Soms heeft iemand geen behandeling nodig.
Soms is het advies om foliumzuur in te nemen. Deze vitamine helpt het lichaam om meer nieuwe rode bloedcellen te maken.
Als iemand heel ziek is dan kunnen bloedtransfusies gegeven worden.Ook kan iemand medicijnen nodig hebben om ijzerstapeling in het lichaam te voorkomen. Door de bloedtransfusies kan er teveel ijzer in het bloed zitten. Het kan ook zo zijn dat het lichaam van iemand met bèta-thalassemie meer ijzer opneemt dan normaal.
Het advies is dat iemand met thalassemie tenminste 1 keer per jaar voor controle naar een expertisecentrum voor thalassemie gaat.
Meer informatie over de behandeling.
-
Hoe vaak komt het voor?
Bèta-thalassemie komt het meeste voor in families van mensen met (voor)ouders uit het Middellandse zeegebied, het Midden Oosten of delen van Azië of van Afrika.
-
Wat is de oorzaak van deze ziekte?
Oorzaken van bèta-thalassemie zijn veranderingen in het HBB-gen. Dit gen ligt op chromosoom 11, op de korte (p) arm op positie 15.4 (11p15.4).
Door veranderingen in dit gen wordt er niet genoeg hemoglobine gemaakt. Bij mensen met bèta-thalassemie zijn de rode bloedcellen kleiner dan normaal en lichter van kleur. Ze worden ook sneller dan normaal door het lichaam opgeruimd. Dat zorgt voor de kenmerken van de ziekte. -
Is deze ziekte erfelijk?
Ja, bèta-thalassemie is erfelijk. Meestal krijgt iemand bèta-thalassemie als hij of zij van allebei de ouders het gen met een verandering erft. Dat heet autosomaal recessieve overerving.
Iemand kan ook drager zijn van een verandering in een gen voor bèta-thalassemie. Iemand heeft dan geen of weinig kenmerken van de ziekte.
Als allebei de ouders drager zijn, kan een kind wel bèta-thalassemie krijgen. Je kunt een dragerschapstest doen. -
Kinderwens
Heb je kans op (nog) een kind met bèta-thalassemie en wil je een kind? Dan heb je misschien verschillende keuzes. Je kunt er over praten met je dokter. Als het nodig is kan hij of zij je verwijzen naar een erfelijkheidsarts. Het gesprek over de verschillende keuzes kun je voorbereiden.
Heb je als vrouw bèta-thalassemie en wil je zwanger worden? Dan kun je daarover praten met je specialist bij het expertisecentrum. Die kan je informatie op maat geven.
-
Meer info voor patiënten
- Oscar NederlandVoor patiënten en dragers van thalassemie. Informatie en lotgenotencontact
- Informatieblad Bèta-thalassemieInformatie voor ouders in het kader van de neonatale hielprikscreening (RIVM, januari 2017)
- Verwijzing bij erfelijke bloedarmoede: extra onderzoek na de hielprikInformatie voor ouders, ook in het Arabisch, Turks en Engels (RIVM, januari 2023)
- Dragerschapstest voor bèta-thalassemieHet mogelijk om vóór de zwangerschap een DNA-test te doen.
- HemoglobinopathieënInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Sikkelcel en Thalassemie NetwerkInformatie voor patiënten
- Cyberpoli ThalassemieInformatie, filmpjes en je kunt vragen stellen aan een aantal deskundigen. Cyberpoli is bedoeld voor jongeren van 13 tot 26 jaar en voor hun ouders, broers en zussen
- Ik heb datInformatie voor kinderen.
- 'Als 3-jarige lag ik tien uur per dag aan een ontijzeringsinfuus'Elmas is geboren met bèta-thalassemie major. Portretblog door Cora Aalfs, klinisch geneticus
- Laat je niet tegenhoudenManuel met thalassemie bèta major
- MedlinePlus GeneticsInformatie in het Engels
- National Organization for Rare Disorders (NORD)Informatie in het Engels, met literatuuropgaven
-
Meer info voor artsen
- HemoglobinopathieënInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Richtlijninformatie behandeling van thalassemieNederlandse Vereniging voor Hematologie; autorisatiedatum 14-7-2023
- Basisprotocol voor laboratorium diagnostiek van hemoglobinopathie dragerschap
- Richtlijn Preconceptie Dragerschapsonderzoek (PDO) voor hoogrisicogroepenFederatie Medisch Specialisten
- Spiekboekje Hielprikscreening (RIVM, januari 2024)Beknopte informatie voor professionals
- Artsengenetica - informatie over hemoglobinopathieënDiagnostiek, verwijzing en aanbevelingen
- Huisarts en migrantInformatie over thalassemie en sikkelcelziekte
- Sikkelcel en Thalassemie NetwerkInformatie zorgverleners
- Collegiaal consult Sikkelcel en Thalassemie
- ThalassemieInformatie van Hematologie Nederland (2020)
- Hemoglobinopathieën LaboratoriumInformatie voor de huisarts
- Hemoglobinopathieën LaboratoriumInformatie voor de verloskundige
- Orphanet
- OMIM
- GeneReviews
Artikelen:- Gene Therapy for Hemoglobinopathies: Beta-Thalassemia, Sickle Cell DiseaseLeonard A, Tisdale JF, Bonner M. Hematol Oncol Clin North Am. 2022 Aug;36(4):769-795
- Curative therapy for hemoglobinopathies: an International Society for Cell & Gene Therapy Stem Cell Engineering Committee review comparing outcomes, accessibility and cost of ex vivo stem cell gene therapy versus allogeneic hematopoietic stem cell transplantationLeonard A, Bertaina A, Bonfim C, ...[et al.] Cytotherapy. 2022 Mar;24(3):249-261
-
Expertisecentra
-
- Sikkelcel- en Thalassemie Centrum
- Erasmus MC - Erasmus Medisch Centrum
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 704 0704
- info@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-HagaZiekenhuis Expertisecentrum voor Zeldzame Hemoglobinopathie
- LUMC - Leids Universitair Medisch Centrum
- Albinusdreef 2
- 2333 ZA LEIDEN
- +31 (0)71 526 9111
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-HagaZiekenhuis Expertisecentrum voor Zeldzame Hemoglobinopathie
- HagaZiekenhuis
- Els Borst-Eilersplein 275
- 2545 AA DEN HAAG
- +31 (0)70 210 0000
- Orpha.net Expertlink
-
- Amsterdam UMC Expertisecentrum voor Zeldzame Bloedstollingsstoornissen en Rode Bloedcel Afwijkingen
- Amsterdam UMC
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 9111
- ecza@amsterdamumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Van Creveldkliniek - UMC Utrecht Expertisecentrum voor Benigne Hematologie, Trombose en Hemostase
- Van Creveldkliniek
- Heidelberglaan 100
- 3584 CX UTRECHT
- +31 (0)88 755 8450
- vck-secretariaat@umcutrecht.nl
- Orpha.net Expertlink
-
-
Updatedatum
21 maart 2023