Erfelijk of niet?

Niet alle ziektes zijn erfelijk. Sommige ziektes krijg je door een infectie of doordat er in je lichaam iets niet goed werkt. Soms komt een ziekte of aandoening door iets anders. Artsen weten niet altijd wat de oorzaak is. 

Bij sommige mensen komt de ziekte of aandoening door een afwijking in een gen. Als zo’n fout in een gen van ouder op kind kan worden doorgegeven, noemen we het een erfelijke ziekte of erfelijke aandoening. Dan kunnen er meer mensen in één familie zijn die dezelfde ziekte krijgen. Of zijn er overleden familieleden die de ziekte of aandoening hadden.

Het kan ook zo zijn dat een nieuwe fout in een gen ontstaat tijdens de groei van een baby in de buik. De baby heeft die fout in het gen dan niet van de ouders gekregen. Maar als dit kind opgroeit en zelf kinderen krijgt, kan het kind die fout wel weer doorgeven aan zijn of haar kinderen. Ook dat noemen we een erfelijke ziekte of erfelijke aandoening.

Het gaat niet altijd om een erfelijke ziekte als meerdere personen in een familie een ziekte hebben. Het kan ook zijn dat meerdere familieleden toevallig dezelfde ziekte hebben omdat de ziekte vaak voorkomt. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan diabetes type 2 of bepaalde vormen van kanker.

Als er een erfelijke ziekte in de familie zit, betekent dat niet dat álle familieleden de ziekte krijgen. Dat hangt af van de manier waarop de ziekte of aandoening kan worden doorgegeven van ouder op kind. Er zijn verschillende manieren van overerving.

Bij een aantal aandoeningen en ziekten geldt dat je ze alleen krijgt als er meer aan de hand is. Die ziektes ontstaan door erfelijke aanleg (een fout in een gen) en andere dingen samen. Je wordt bijvoorbeeld ziek als je een fout in een gen hebt én ongezond leeft. Maar vaak is niet precies bekend welke dingen er dan voor zorgen dat je de ziekte krijgt. Dat soort ziektes (of aandoeningen) worden multifactorieel genoemd.

Heeft een familielid een afwijking in een gen die een erfelijke ziekte kan veroorzaken? Dan kun je soms DNA-onderzoek laten doen. Een erfelijkheidsarts (klinisch geneticus) kan je daar meer over vertellen. Een erfelijkheidsarts kan je informatie geven over die ziekte en jouw kans om de ziekte te krijgen. En of je de ziekte door kunt geven aan je (toekomstige) kinderen. De erfelijkheidsarts kan ook vertellen hoe het zit met andere familieleden: of zij de ziekte ook kunnen hebben of krijgen.

Geldt dit voor jou? Of twijfel je of een ziekte in jouw familie erfelijk is? Dan kun je dat met je huisarts bespreken.

Wij hebben over heel veel ziektes en aandoeningen informatie op onze website.
Heb je een ziekte (in de familie) en wil je weten of die erfelijk is? Typ dan de naam in het vak 'zoek op een ziekte of ander onderwerp' bovenaan deze pagina. Of kijk in deze lijst.  

Staat de ziekte of aandoening die je zoekt er niet bij? Of heb je een andere vraag? Stuur ons dan een erfolijnerfocentrum.nl (subject: Vraag, amp, body: Naam%3A%0A%0AMijn%20vraag%20is%3A%20%22) (mail) of gebruik de knop ‘Vragen?’ bovenaan deze pagina. 

Update-datum: 28 augustus 2025