DNA-thuistesten

Er zijn verschillende DNA-thuistesten: 

• DNA-thuistesten voor ziektes
• DNA-thuistesten voor kenmerken 
• DNA-thuistesten voor verwantschap (of je echt familie van elkaar bent)
• DNA-thuistesten voor afstamming (waar je voorouders vandaan komen)

Een groot deel van het DNA is bij iedereen gelijk. Maar sommige stukken DNA verschillen per persoon. Dat noemen we varianten in het DNA. Onderzoekers hebben er al veel gevonden. Sommige varianten kunnen worden gebruikt om te kijken of je familie van elkaar bent of waar je voorouders vandaan komen. Soms heeft een variant invloed op een bepaald kenmerk of bepaalde ziekte. 
Er zijn varianten in het DNA waardoor er een grote kans is dat je dat kenmerk hebt of die ziekte krijgt. Maar vaak heeft een variant maar een kleine invloed. Of zijn er meer varianten van invloed op gezondheid of kenmerken. 

Soms is er maar weinig bewijs dat een variant echt de oorzaak is een ziekte of kenmerk. Om dat te kunnen bewijzen is dan meer onderzoek nodig. 

Of je wel of niet een ziekte krijgt of wel of niet een kenmerk hebt, hangt niet alleen van je DNA af. Ook hoe je leeft of wat je hebt meegemaakt kunnen daar een rol bij spelen. 

DNA-thuistesten kun je vaak online kopen. Als je zo’n test koopt, krijg je een pakket opgestuurd met een uitleg wat je moet doen. Meestal moet je wat speeksel of wangslijm afnemen. Dat stuur je naar het bedrijf. In een laboratorium halen ze er jouw DNA uit. Naar welke varianten in het DNA ze kijken, verschilt per test en per bedrijf.

Meestal geeft het bedrijf waar je test gekocht hebt informatie over hoe en wanneer je de uitslag krijgt. Vaak wordt de uitslag naar jouw e-mailadres gestuurd. Dit kan een paar weken duren. Soms kun je de uitslag lezen op een internetpagina die alleen jij kunt bekijken. Soms is een persoonlijk gesprek over de uitslag mogelijk.  

Een DNA-thuistest kost tientallen tot honderden euro’s. Op de websites van de bedrijven kun je zien wat de kosten zijn. Deze kosten worden meestal niet vergoed door je zorgverzekeraar. Dit kun je navragen bij je zorgverzekeraar.

Als je er over nadenkt om een DNA-thuistest te doen, doe je dat waarschijnlijk omdat je iets wilt weten. Bijvoorbeeld over een kenmerk of de kans om wel of niet een bepaalde ziekte te krijgen. Of misschien wil je weten of iemand echt (biologisch) familie van je is of waar je voorouders vandaan komen. 

Waarom een DNA-thuistest?
Kan een DNA-thuistest je helpen om een antwoord op jouw vraag te vinden? Hoe besluit je of je een DNA-thuistest wilt doen? De onderstaande vragen kunnen je helpen om een keuze te maken:

Welke informatie geeft het bedrijf over de test en de uitslag?
Er zijn verschillende bedrijven die DNA-thuistesten aanbieden. Je kunt de informatie op hun websites met elkaar vergelijken. 

• Staat er genoeg informatie over de test en is die informatie duidelijk? 
• Wat kost de test?
• Naar welke varianten in het DNA wordt er bij een test voor ziektes of kenmerken gekeken?
• Wordt er bewijs gegeven dat deze varianten een rol spelen bij die ziekte of dat kenmerk? 
• Is er informatie te vinden over hoe de test wordt gedaan en of de organisatie zich houdt aan de regels voor onderzoek in het laboratorium?
• Wordt uitgelegd wat je aan de uitslag van de test hebt?
• Heeft het bedrijf mensen in dienst die verstand hebben van het DNA? Kun je bij hen terecht met vragen over de test en over de uitslag?
• Wordt uitgelegd hoe het bedrijf voorkomt dat er fouten worden gemaakt bij het uitvoeren van de test?

Als je een DNA-thuistest doet, dan krijgt het bedrijf inzicht in jouw DNA en persoonlijke gegevens.

• Staat op de website hoe ze jouw DNA en persoonlijke gegevens beschermen? En wat gebeurt ermee als jij de uitslag hebt gekregen? 
• Wie is de eigenaar van je DNA-gegevens?
• Kun je ervoor kiezen om je persoonlijke gegevens en je DNA-gegevens te laten verwijderen?
• En als je er voor kiest om je gegevens niet te laten verwijderen, is dan duidelijk hoe de organisatie jouw gegevens in de toekomst beschermt?
• Wat gebeurt er met jouw DNA? Vernietigt het bedrijf dit of wordt het bewaard (en waarvoor en hoe lang dan?)

Gegevens delen
Het kan zijn dat ze jouw DNA-gegevens willen gebruiken voor onderzoek, willen delen met andere personen of organisaties. Soms (als het wettelijk verplicht is) móet het bedrijf de gegevens delen. 

• Geeft het bedrijf hier informatie over? En zo ja, welke gegevens delen ze dan met anderen? 
• Kun je ervoor kiezen om de test te doen zonder toestemming te geven voor het delen van je gegevens? Kunnen er risico’s zijn voor je privacy als je gegevens worden gedeeld met anderen? 
• Is er op de website informatie te vinden over wat er met je gegevens gebeurt als het bedrijf failliet gaat. Of als er ingebroken wordt in de database van het bedrijf en de gegevens in verkeerde handen komen? 

Lees hieronder meer over de verschillende soorten DNA-thuistesten (klik op de test waarover je meer wilt weten).
- ziektes
- kenmerken 
- verwantschap (of je familie echt familie van je is)
- afstamming (waar je voorouders vandaan komen). 

Je vindt ook veel informatie in de brochure DNA thuistesten. En op de website van het RIVM.

Heb je een vraag? erfolijnerfocentrum.nl (subject: Vraag, body: Mail%20ons%20uw%20vraag%3B%20binnen%205%20werkdagen%20ontvangt%20u%20een%20antwoord.%20%0A%0AMijn%20vraag%20is%3A%20%0A) (Mail) ons.

 Of bekijk het beeldverhaal over DNA-thuistesten: