Erfelijke aanleg voor kanker
Kanker is een naam voor meer dan 100 ziekten die ontstaan door veranderingen in het DNA. De meeste van die veranderingen zijn niet erfelijk. Ze zijn niet erfelijk omdat die veranderingen niet in de eicellen en niet in de zaadcellen zitten.
Door die veranderingen in het DNA doen cellen in het lichaam andere dingen dan normaal. Ze stoppen bijvoorbeeld niet meer met groeien en delen, ook niet als er genoeg cellen zijn. Sommige soorten kanker komen vooral voor bij kinderen en andere vormen vooral bij volwassenen.
Goedaardig of kwaadaardig
Als cellen blijven groeien en delen ontstaat een tumor. Een ander woord voor tumor is gezwel. Een tumor heet goedaardig (of benigne) als die zich niet verspreidt naar andere delen van het lichaam. Kwaadaardige (of maligne) tumoren verspreiden zich wel naar verschillende delen van het lichaam. Ze zaaien uit (metastaseren).
Kwaadaardige tumoren zijn kanker. Een goedaardige tumor is dat niet. Toch kan een goedaardige tumor voor problemen zorgen. Bijvoorbeeld als een goedaardige tumor in de hersenen ervoor zorgt dat een belangrijk deel van de hersenen niet goed meer kan werken. Ook kan een goedaardige tumor soms kwaadaardig worden.
Als cellen in het bloed kwaadaardig worden dan ontstaat bloedkanker (leukemie). Er is dan geen tumor of gezwel; de kwaadaardige cellen zitten los in het bloed.
Oorzaken
Kanker ontstaat door verschillende oorzaken. Meestal zijn niet alle oorzaken bekend, of weten we helemaal niet wat de oorzaak is. Dat geldt vooral voor kanker bij kinderen. Bij volwassenen spelen vaker dingen zoals leefstijl en andere dingen in de omgeving een rol. Bijvoorbeeld roken, te veel zonlicht, of schadelijke stoffen.
Erfelijke aanleg voor kanker
Bij een klein deel van de mensen (ongeveer 5 op de 100) speelt erfelijke aanleg een rol bij het ontstaan van kanker. Dan is de belangrijke oorzaak een verandering in het DNA waarmee iemand geboren wordt. Meestal heeft iemand die verandering van één van de ouders geërfd.
Iemand met een erfelijke aanleg voor kanker heeft meer kans op een bepaalde vorm van kanker of verschillende vormen van kanker. Bij familieleden kan er dan soms voorspellend DNA-onderzoek worden gedaan.
Niet iedereen met zo’n erfelijke aanleg voor kanker, krijgt kanker. Het kan dan lijken alsof de ziekte een generatie heeft overgeslagen.
Op de pagina 'Is kanker erfelijk?' vind je een een aantal signalen voor erfelijke aanleg voor kanker.
Deze ziektes of syndromen die op onze website staan, geven een grotere kans op kanker:
- Albinisme
- BAP1-tumorpredispositiesyndroom
- Beckwith-Wiedemann syndroom
- Birt-Hogg-Dubé syndroom
- Bloom Syndroom
- Costello syndroom
- PTEN Harmatoom Tumor Syndroom (PHTS)
- Diamond-Blackfan anemie
- Erfelijke aanleg voor borstkanker en/of erfelijke aanleg voor eierstokkanker (Hereditair Mamma/Ovarium Carcinoom)
- Erfelijke aanleg voor dikke- en endeldarmkanker
- Erfelijke aanleg voor melanoom (FAMMM syndroom)
- Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP)
- Fanconi anemie
- Gorlin syndroom
- Hereditaire Leiomyomatosis en niercelcarcinoom (HLRCC)
- Li-Fraumeni syndroom
- Lynch syndroom
- Multipele endocriene neoplasie type 1 (MEN1)
- Multipele endocrien neoplasie type 2 (MEN2)
- MUTYH geassocieerde polyposis
- Neurofibromatose 1
- NTHL1 geassocieerde polyposis
- Nijmegen breuksyndroom
- Erfelijke paragangliomen en feochromocytoom
- Peutz-Jeghers syndroom
- Rothmund-Thomson syndroom
- Von Hippel-Lindau syndroom (VHL)
- WAGR syndroom
- Werner syndroom
Bij de volgende soorten kanker speelt erfelijkheid SOMS een rol:
-
Meer info voor patiënten
Interviews over erfelijke aanleg voor borstkanker:
- 'Ik merk dat vriendinnen het niet meteen begrijpen'- Anne-Roos
- 'Ik wilde zelf beslissen of en wanneer ik me liet testen'- Rita
- 'In ons gezin kunnen we hier uren over praten'- Dètje
- 'Ik dacht: chop, chop, die borsten eraf en alles is weer goed'-Anna
Interviews over Lynch syndroom:
- 'Ik voelde het als mijn verantwoordelijkheid om iedereen te informeren'- Raya
- 'Als mijn kinderen het hebben, vind ik dat erger dan dat ik het heb'- Albert
Interview over prostaatkanker:Andere links:
- Familie vertellen over de erfelijke aanleg voor kankerHoe kun je je voorbereiden en hoe kun je het aanpakken? Tips en achtergrondinformatie.
- Kanker en erfelijkheid: hoe vertel ik het mijn familie?Brochure
- Erfelijke aanleg voor kanker in de familieHeb jij erfelijke aanleg voor kanker? Dan hebben sommige van jouw familieleden deze aanleg misschien ook. Kijk wat Lina en haar broers deden toen duidelijk werd dat Lina een erfelijke aanleg voor kanker had
- Stichting Opsporing Erfelijke Tumoren (STOET)Landelijke registratie van families waarin waarschijnlijk een erfelijke vorm van kanker voorkomt
- Kinderkanker en erfelijkheidInformatie van het Prinses Máxima centrum
- Wat is erfelijke aanleg voor kanker?Informatie van kanker.nl
- Kanker.nl Informatie over kanker, ervaringen van anderen, hulp en ondersteuning
- NFKNederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties
- Rondom kankerStichting Diagnose Kanker (SDK)Voor patiënten, naasten en mantelzorgers
-
Meer info voor artsen
- Erfelijke en familiaire tumoren: richtlijnen voor diagnostiek en preventieVKGN-StOET
- Het informeren van familieleden bij erfelijke aandoeningenLandelijke richtlijn Federatie Medisch Specialisten (oktober 2019)
-
Expertisecentra
Kijk bij de informatie over de afzonderlijke soorten kanker.
-
Updatedatum
14 augustus 2024