Borstkanker
Borstkanker komt vaak voor. Ook als borstkanker vaker in een familie (familiair) voorkomt hoeft het niet erfelijk te zijn. Soms wordt er wél een erfelijke aanleg voor borstkanker gevonden. Een aantal van de afwijkingen in genen die hierbij betrokken zijn, maakt ook de kans groter om andere soorten kanker te krijgen.
Er zijn aanwijzingen voor een erfelijke aanleg voor borstkanker bij iemand als bij deze persoon, of in de familie, bijvoorbeeld het volgende voorkomt:
- Borstkanker die vastgesteld is op of voor de leeftijd van 50 jaar
- Eierstokkanker
- Meerdere tumoren in één of in beide borsten
- Borstkanker bij een man
- Bepaalde kenmerken van de borstkanker bij weefselonderzoek
- In de familie of bij een persoon komen alvleesklierkanker, prostaatkanker, borstkanker en eierstokkanker in combinatie met elkaar voor
- Borstkanker bij iemand van Joodse afkomst én van wie de voorouders oorspronkelijk uit Oost-Europa komen (Ashkenazi)
- Twee of meer familieleden met borstkanker op of voor de leeftijd van 50 jaar
- Drie of meer familieleden met borstkanker
- Een familielid waarbij met DNA-onderzoek een afwijking in een gen gevonden is die de kans op het krijgen van borstkanker groter maakt
Van de volgende afwijkingen in genen weten we dat deze de kans dat iemand borstkanker krijgt groter maken:
- Vrouwen met een BRCA1-mutatie hebben een kans van 60 tot 80% om tijdens het leven borstkanker te krijgen. Ook hebben zij 35 tot 45% kans om eierstokkanker te krijgen. Vrouwen en mannen met een BRCA1-mutatie hebben een iets grotere kans om alvleesklierkanker te krijgen.
- Vrouwen met een BRCA2-mutatie hebben een kans van 60 tot 80% om tijdens het leven borstkanker te krijgen. Ze hebben ook 10 tot 20% kans om eierstokkanker te krijgen. Mannen met een BRCA2-mutatie hebben ongeveer 2,5 keer meer kans om prostaatkanker te krijgen, vergeleken met mannen die geen BRCA2-mutatie hebben. Een man met een BRCA2-mutatie heeft ook een kans van ongeveer 7% om borstkanker te krijgen. Vrouwen en mannen met een BRCA2-mutatie hebben een iets grotere kans om alvleesklierkanker te krijgen.
- Vrouwen met een ATM-mutatie hebben 15 tot 45% kans om borstkanker te krijgen voordat ze 80 jaar zijn. Vrouwen en mannen met een ATM-mutatie hebben een iets grotere kans op alvleesklierkanker.
- Vrouwen met een CDH1-mutatie hebben een kans van ongeveer 40% om borstkanker te krijgen voordat ze 80 jaar zijn. Ook hebben vrouwen met een CDH1-mutatie een kans van ongeveer 33% om maagkanker te krijgen voordat ze 80 jaar. Voor mannen met een CDH1-mutatie is de kans op maagkanker ongeveer 42%.
- Vrouwen met een PALB2-mutatie hebben waarschijnlijk een kans van 45 tot 65% om borstkanker te krijgen voordat ze 80 jaar zijn. Ook hebben zij een iets grotere kans om eierstokkanker te krijgen. Waarschijnlijk is die kans minder dan 5% tijdens het leven. Vrouwen en mannen met een PALB2-mutatie hebben een iets grotere kans om alvleesklierkanker te krijgen (ongeveer 2 tot 3%).
- Vrouwen met een enkele CHEK2-mutatie hebben een kans van 15 tot 55% om borstkanker te krijgen voordat ze 80 jaar zijn.
- Vrouwen met een dubbele CHEK2-mutatie hebben een kans van ongeveer 60 tot 80% om borstkanker te krijgen. Het is nog niet bekend of er ook een grotere kans is om andere soorten kanker te krijgen. Dat komt doordat het hebben van een dubbele CHEK2-mutatie heel weinig voorkomt. In enkele families met een dubbele CHEK2-mutatie komt (dikke) darmkanker voor. Daarom is het advies voor mannen en vrouwen met een dubbele CHEK2-mutatie om de darmen regelmatig te laten controleren.
Sinds kort wordt er ook DNA-onderzoek gedaan naar:
- BARD1-mutaties. Vrouwen met een BARD1 mutatie hebben 15 tot 30% kans om borstkanker te krijgen voordat ze 80 jaar zijn.
- RAD51C- en RAD51D-mutaties. Bij vrouwen die één van deze mutaties ligt de kans op eierstokkanker tot 80-jarige leeftijd tussen 5 en 13% en de kans op borstkanker tussen 15 en 30%.
Er zijn ook nog andere aandoeningen waarbij mensen borstkanker kunnen krijgen. Voorbeelden hiervan zijn het Li-Fraumeni syndroom, de ziekte van Cowden en het Peutz-Jeghers syndroom.
Heb je een vraag? erfolijnerfocentrum.nl (body: Mail%20ons%20uw%20vraag%3B%20binnen%205%20werkdagen%20ontvangt%20u%20een%20antwoord.%20%0AMijn%20vraag%20is%3A%20%0A) (Mail) ons.
-
Andere namen voor deze ziekte
Breast cancer
Mammacarcinoom
Mammacarcinoma -
Hoe wordt deze ziekte vastgesteld?
Veranderingen aan de borst, tepel of oksel kunnen wijzen op borstkanker. Je kunt ze zelf gevonden hebben met zelfonderzoek. Ook kan er een afwijking in de borst gevonden zijn bij het bevolkingsonderzoek.
Om vast te stellen of iemand borstkanker heeft, wordt er onderzoek gedaan. Dat onderzoek bestaat meestal uit:
- opnieuw een lichamelijk onderzoek van de borsten en lymfeklieren
- mammografie
- echografie
- een biopsie of een punctie: om weefsel of cellen uit de afwijking te halen, zodat dit onderzocht kan worden
- MRI-scan van de borstenAls het zeker is dat iemand borstkanker heeft, wordt er vaak nog extra onderzoek gedaan om bijvoorbeeld te kijken of er uitzaaiingen zijn en voor behandelingen op maat.
Als er aanwijzingen zijn dat de oorzaak van de borstkanker een erfelijke aanleg is, kan er DNA-onderzoek gedaan worden. Dan kan gekeken worden of het gaat om een mutatie in een gen waarvan we weten dat het de kans op borstkanker groter maakt.
-
Is er behandeling voor deze ziekte?
Er zijn verschillende behandelingen voor borstkanker. Vaak krijgt iemand meerdere van die behandelingen. Welke behandelingen dit zijn hangt af van meerdere dingen, zoals het soort borstkanker dat iemand heeft en of de kanker zich verspreid heeft (uitzaaiingen).
De volgende behandelingen kunnen gegeven worden:
- een operatie van de borst en oksel. Dit kan een borstsparende operatie, een borstamputatie, een schildwachtklierprocedure, of een okselkliertoilet zijn
- bestraling
- chemotherapie
- anti-hormonale therapie
- doelgerichte therapie
Informatie over de verschillende behandelingen kan je vinden op kanker.nl.Als de borstkanker zichzelf verspreid heeft naar andere organen, dan kan iemand vaak niet meer genezen. De behandeling van uitgezaaide borstkanker heeft dan ook andere doelen.
Als er een erfelijke aanleg is voor borstkanker dan zijn er extra adviezen voor onderzoeken en/of andere maatregelen. Dan krijg je daarover informatie van je behandelteam met medisch specialisten op het gebied van borstkanker. Het doel van die onderzoeken en maatregelen is kanker in een vroeg stadium ontdekken, waardoor de kans op genezing groter kan zijn.
Per genmutatie zijn er adviezen, die vind je in de informatiebladen bij ‘Meer info voor…’ onderaan op deze pagina -
Hoe vaak komt het voor?
In 2021 kregen ruim 18.000 mensen borstkanker. Ongeveer 1 op de 7 vrouwen krijgt borstkanker. Ook mannen kunnen borstkanker krijgen. Het komt bij hen wel minder vaak voor.
Bij minder dan 10% van de personen met borstkanker is er tot nu toe een erfelijke aanleg voor borstkanker gevonden. Mogelijk zijn nog niet alle afwijkingen in genen gevonden die de kans om borstkanker te krijgen groter maken. -
Wat is de oorzaak van deze ziekte?
Borstkanker ontstaat als er meerdere afwijkingen in genen (mutaties) zijn. Het gaat daarbij om genen die een rol spelen bij de celgroei, de celdeling, of de reparatie van beschadigd DNA. De cellen groeien en delen dan zonder rem en dan krijg je een tumor.
De meeste van deze gen mutaties zijn niet erfelijk. Dit zijn veranderingen in genen die tijdens het leven zijn ontstaan.
Er kan wel een erfelijke aanleg voor borstkanker zijn. Iemand heeft dan een afwijking in een gen (genmutatie) die de kans dat iemand borstkanker krijgt groter maakt. Hoe groot die kans dan precies is, hangt onder andere af van welke genmutatie iemand heeft.
Behalve genetische factoren kunnen dan ook omgevingsfactoren invloed hebben op de kans dat iemand borstkanker krijgt. De kans om borstkanker te krijgen is bijvoorbeeld groter wanneer je bepaalde hormoonpillen hebt gebruikt, overgewicht hebt, rookt, of veel alcohol drinkt. -
Is deze ziekte erfelijk?
Ook als borstkanker in de familie voorkomt hoeft het niet erfelijk te zijn.
Van mutaties in de volgende genen is wel bekend dat ze zorgen voor een erfelijke aanleg voor het krijgen van borstkanker. Zowel mannen als vrouwen kunnen de mutatie in het gen hebben en doorgeven aan hun kinderen. Of zij zelf ook een grotere kans hebben om kanker te krijgen, hangt onder andere af van om welke genmutatie het gaat.
Een BRCA1-mutatie, BRCA2-mutatie, CDH1-mutatie, PALB2-mutatie, BARD1-mutatie, RAD51C-mutatie en RAD51D-mutatie zijn erfelijk op een autosomaal dominante manier. Een autosomaal dominante aanleg, kun je van één van je ouders erven. Als een van je ouders zo'n dominante aanleg heeft, is er 50% kans dat je de aanleg erft.
Ok de ATM-mutatie waarbij iemand een erfelijke aanleg heeft voor borstkanker is erfelijk op een autosomaal dominante manier.
Maar het komt ook voor dat iemand geboren wordt met een mutatie in allebei de ATM-genen. Dan heeft hij of zij ataxia telangiectasia. Mensen met ataxia telangiectasia hebben ook een grotere kans op kanker op jonge leeftijd.
Een enkele CHEK2-mutatie is erfelijk op een autosomaal dominante manier. Mannen met een enkele CHEK2-mutatie hebben voor zover bekend geen grotere kans op kanker.Een dubbele CHEK2-mutatie. Bij deze mutatie krijg je het gen met de fout van allebei je ouders. Een dubbele CHEK2-mutatie is autosomaal recessief erfelijk.
De meeste syndromen waarbij iemand meer kans heeft op het krijgen van borstkanker zijn erfelijk op een autosomaal dominante manier. Kijk voor meer informatie bij de tekst over de verschillende syndromen.
-
Kinderwens
Heb je een kinderwens en (misschien) een erfelijke aanleg voor borstkanker? Dan heb je misschien verschillende mogelijkheden. Je kunt naar de huisarts gaan en vragen om een verwijzing naar een erfelijkheidsarts voor advies op maat. Het gesprek over de verschillende keuzes kun je voorbereiden.
Kijk ook in het informatieblad over de genmutatie die in je familie voorkomt. De informatiebladen vind je hieronder bij 'Meer info voor...'Op de website kanker.nl vind je algemene informatie over kanker en een kinderwens.
-
Meer info voor patiënten
- Erfelijke aanleg voor borstkanker en eierstokkankerInformatie van Kanker.nl
- Borstkankervereniging NederlandInformatie en lotgenotencontact voor mensen die met borstkanker te maken hebben
- Stichting CDH1Informatie en lotgenotencontact voor mensen met de CDH1 mutatie hebben of bij wie het in de familie voorkomt. Vrouwen met een CDH1 mutatie hebben kans op borstkanker
- Stichting Erfelijke Kanker Nederlandvoor mensen met een erfelijke/familiaire aanleg
- Infographic Informatie over erfelijke borstkankerGemaakt door erfelijkheidsartsen
- Infographic ATMGemaakt door erfelijkheidsartsen
- BARD1 genmutatiesInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- BRCA1Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Infographic BRCA1Gemaakt door erfelijkheidsartsen
- BRCA2Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Infographic BRCA2Gemaakt door erfelijkheidsartsen
- CDH1 genmutatiesInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Infographic CDH1Gemaakt door erfelijkheidsartsen
- CHEK2 heterozygoot (enkele mutatie)Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- CHEK2 homozygoot (dubbele mutatie)Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Infographic CHEK2Gemaakt door erfelijkheidsartsen
- PALB2Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- RAD51C genmutatiesInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- RAD51D genmutatiesInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Erfelijke aanleg voor kanker in de familieHeb jij borstkanker door een erfelijke aanleg? Dan hebben sommige van jouw familieleden deze aanleg misschien ook. Kijk wat Lina en haar broers deden toen duidelijk werd dat Lina een erfelijke aanleg voor kanker had.
- Kanker en erfelijkheid: hoe vertel ik het mijn familie? Brochure
- Ik heb dat informatie voor kinderen
- Mannenmetborstkanker.nlSite voor mannen met borstkanker, familieleden, medisch professionals en onderzoekers
- 'Zo'n start wil ik niet voor mijn kind'Interview: Myrna en Amir willen graag kinderen, maar denken verschillend over de mogelijkheid van embryoselectie.
- 'In ons gezin kunnen we hier uren over praten'Interview met Détje, veel familieleden twijfelden lang of ze DNA-onderzoek wilden laten doen.
- 'Ik wilde zelf beslissen of en wanneer ik me liet testen'Interview met Rita, ze liet zich testen en heeft de erfelijke aanleg niet
- 'Ik dacht: chop,chop, die borsten eraf en alles is weer goed'Interview met Anna, zij liet zich testen bleek een foutje in het BRCA1-gen te hebben. Ze kijkt nu anders tegen het leven aan
- 'Misschien laat ik me voor niks preventief opereren'Interview met Ellen, zij heeft de BRCA2 genmutatie. Onderdeel van een serie korte interviews met de titel 'Erfelijk belast, leven met een tijdbom'
- 'Mijn DNA-test redde het leven van mijn zusje' Regina heeft een mutatie in het BRCA2-gen en autosomaal dominante polycysteuze nierziekte (ADPKD). Portretblog van erfelijkheidsarts Cora Aalfs
- 'Ik weet niet voor welke ziekte ik het bangst ben'Interview met Mandy, in haar familie komen BRCA1 en ADPKD voor. Zij heeft zich niet laten testen. Onderdeel van een serie korte interviews met de titel 'Erfelijk belast, leven met een tijdbom'
- 'Het blijft toch je familie': Marloes (58) heeft nooit een DNA-test gedaan vanwege haar broer en zusBlog geschreven door erfelijkheidsarts Cora Aalfs
- Mammarosa Informatie over borstkanker voor anderstalige en laaggeletterde vrouwen in Nederland
- B-bewustTe gebruiken om gesprekken voor te bereiden met je huisarts en behandelaars. Dit kan je helpen om de informatie te krijgen die je nodig hebt en bij het maken van keuzes
- Jonge vrouwen met borstkankerOnderdeel van de Borstkankervereniging Nederland
- Erfelijke borst- of eierstokkanker Informatie van het RadboudUMC
- Filmpje over borstkanker en erfelijkheid (Erfocentrum, 2013)
- Filmpje 'Mijn BRCA'Maartje is mogelijk draagster van de BRCA2 genmutatatie, verslag van haar zoektocht naar informatie
- HebonLandelijk onderzoek onder families waar borst- en eierstokkanker veel voorkomt
- MedlinePlus GeneticsInformatie over borstkanker in het Engels
-
Meer info voor artsen
- Verwijscriteria erfelijke aanleg voor kankerArtsengenetica
- MammacarcinoomRichtlijnen VKGN-STOET
- Heriditair diffuus maagcarcinoom (HDGC) en Hereditair lobulaire borstkanker (HLBC)Richtlijnen VKGN-STOET
- BRCA1/2-geassocieerd mamma/ovariumcarcinoomRichtlijnen VKGN-STOET
- CHEK2-geassocieerd mammacarcinoomRichtlijnen VKGN-STOET
- Familiair mammacarcinoom en/of ovarium/tubacarcinoomRichtlijnen VKGN-STOET
- RAD51C, RAD51D, BRIP1, PALB2, ATM en BARD1-geassocieerd verhoogd risico op mamma- en/of ovariumcarcinoomRichtlijnen VKGN-STOET
- Borstkanker landelijke richtlijn screening en diagnostiek.
- Infographic Informatie over erfelijke borstkankerGemaakt door erfelijkheidsartsen
- Infographic ATMGemaakt door erfelijkheidsartsen
- BARD1 genmutatiesInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- BRCA1Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Infographic BRCA1Gemaakt door erfelijkheidsartsen
- BRCA2Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Infographic BRCA2Gemaakt door erfelijkheidsartsen
- CDH1 genmutatiesInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Infographic CDH1Gemaakt door erfelijkheidsartsen
- CHEK2 heterozygoot (enkele mutatie)Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- CHEK2 homozygoot (dubbele mutatie)Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Infographic CHEK2Gemaakt door erfelijkheidsartsen
- PALB2Informatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- RAD51C genmutatiesInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- RAD51D genmutatiesInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Borstkanker (IKNL)Nieuws, cijfers, besluitvorming, borstkanker & leven, palliatieve fase, beleid & samenwerking
- Orphanet
- BRCA1 and BRCA2-associated hereditairy breast and ovarian cancer (GeneReviews)
- OMIMFenotypische reeks. Overzicht van alle genen waarvan bekend is dat ze een relatie hebben met aanleg voor (familiaire) borstkanker
-
Expertisecentra
-
- Radboudumc Expertisecentrum voor Erfelijke Kanker
- Sectie Klinische Genetica
- Geert Grooteplein-Zuid 10
- 6525 GA NIJMEGEN
- +31 (0)24 361 3946
- erfelijkheid@radboudumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Amsterdam UMC Expertisecentrum voor Erfelijke Kanker
- Amsterdam UMC
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 9111
- ecza@amsterdamumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Academisch Borst- en Ovariumkankercentrum
- Erasmus MC - Erasmus Medisch Centrum
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 704 0704
- info@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- UMCG Expertisecentrum voor Familiaire Borst- en Eierstokkanker
- UMCG - Universitair Medisch Centrum Groningen
- Hanzeplein 1
- 9713 GZ GRONINGEN
- +31 (0)50 361 6161
- Orpha.net Expertlink
-
- Centrum voor Erfelijke Kanker
- Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis
- Plesmanlaan 121
- 1066 CX AMSTERDAM
- +31 (0)20 512 9111
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC Familiair en Erfelijk Borstkanker Centrum
- LUMC - Leids Universitair Medisch Centrum
- Albinusdreef 2
- 2333 ZA LEIDEN
- +31 (0)71 526 9111
- Orpha.net Expertlink
-
- UMC Utrecht Expertisecentrum voor Familiaire Kanker
- UMC Utrecht
- Heidelberglaan 100
- 3584 CX UTRECHT
- +31 (0)88 755 5555
- info@umcutrecht.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- UMCG Expertisecentrum voor Gynaecologische Oncologie
- UMCG - Universitair Medisch Centrum Groningen
- Hanzeplein 1
- 9713 GZ GRONINGEN
- +31 (0)50 361 6161
- Orpha.net Expertlink
-
-
Updatedatum
17 augustus 2022